De natuur vormt de basis voor ons bestaan. Ze zorgt voor gezonde bodems, schoon water en schone lucht. Investeren in de natuur is daarom niet alleen van belang voor de natuur, maar ook voor ons welzijn en onze welvaart.
Een belangrijke aanpak voor de bescherming van de natuur is Natura 2000. Dit is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Hier worden bepaalde diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit te behouden. Welke gebieden onder Natura 2000 vallen, staat in de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn.
Overschot aan stikstof
In veel Natura 2000-gebieden is al jarenlang sprake van een overschot aan stikstof. Dat komt bijvoorbeeld door mest van landbouwbedrijven en door uitstoot van industrie en auto's. Het overschot aan stikstof is een belangrijke reden dat er steeds minder soorten planten en dieren zijn.
Programma Natuur
Het streven van het Programma Natuur is om te zorgen voor weer gunstige omstandigheden in de natuurgebieden, zoals een gezonde bodem. De natuur kan zich kan zich dan weer goed ontwikkelen. Er kan dan ook opnieuw ruimte ontstaan voor economische ontwikkelingen.
Het Programma Natuur bestaat uit het Uitvoeringsprogramma Natuur en de Agenda Natuurinclusief.
Uitvoeringsprogramma Natuur
In het Uitvoeringsprogramma Natuur geven het Rijk en de provincies aan hoe zij samen met de terreinbeherende organisaties tot 2030 werken aan natuurherstel.
Gebiedsgericht
Het Programma Natuur richt zich op gebieden. De provincie stelt samen met gebiedspartners per gebied vast wat de beste herstelmaatregelen zijn. Ze voeren die ook samen uit.
Het Rijk ondersteunt de gebiedsgerichte aanpak met algemene landelijke maatregelen. Een voorbeeld daarvan zijn hogere vergoedingen voor natuurbeheer. De inzet van de provincies voor alle gebieden samen, zorgt dat het landelijke streven voor natuurherstel wordt gehaald.
Systeemherstel
Inzet van het Programma Natuur is om de natuurlijke systemen in een gebied te herstellen. Bijvoorbeeld door te zorgen dat het watersysteem weer goed werkt. Dat zorgt voor een duurzaam resultaat. Om dit te bereiken kan het nodig zijn ook maatregelen buiten het natuurgebied te nemen.
Gebiedsplan
De aanpak voor natuurherstel in een gebied komt te staan in een gebiedsplan. Onderdeel van dit plan zijn de maatregelen die vanuit Natura 2000 al zijn bepaald en vastliggen in een beheerplan.
Agenda Natuurinclusief
De Agenda Natuurinclusief moet ervoor zorgen dat natuur een vaste plek krijgt in de hele maatschappij. Alleen zo lukt het om de natuur in Nederland duurzaam te herstellen. Natuurinclusief werken helpt ook om andere maatschappelijke problemen op te lossen. Zo voorkomt meer groen in de stad overlast van water en van hitte. Gezonde bodems maken onze voedselvoorziening minder kwetsbaar.
Over de Natura 2000-gebieden
Nederland heeft natuurgebieden aangemeld bij de Europese Unie onder de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn voor de Europese lijst met beschermde gebieden. Dit is voor de meeste gebieden in 2003 gebeurd. De minister van LNV heeft gebieden aangewezen als Natura 2000-gebied via een aanwijzingsbesluit. Daarin staat de begrenzing van het gebied en de doelen voor leefgebieden en vogelsoorten die in stand gehouden moeten worden.
De Wet Natuurbescherming beschermt de Natura 2000-gebieden. Er is een natuurvergunning of een ander toestemmingsbesluit nodig om activiteiten uit te voeren waarbij de natuur (mogelijk) schade oploopt, bijvoorbeeld doordat er stikstof vrijkomt. Zo kan de overheid zorgen dat er niet te veel stikstof op Natura 2000-gebieden neerkomt.
Beheerplan
Voor elk Natura 2000-gebied stelt het bevoegd gezag (meestal de provincie) een beheerplan op, samen met alle betrokken partijen in en om het gebied. In het beheerplan staan de maatregelen die nodig zijn om de beoogde doelen te halen.
Video: natuurherstel op het Kootwijkerzand
Kootwijkerzand is het grootste stuifzandgebied van West-Europa. Op het Kootwijkerzand verdringt mos de planten en dieren die eigenlijk in dit gebied thuishoren. Boswachter Laurens werkt hier aan herstelmaatregelen voor de natuur. Om het gebied in stand te houden wordt de laag mos verwijderd en afgevoerd. Laurens geeft aan dat er meer gedaan moet worden om de natuur blijvend te versterken.
Bekijk meer herstelmaatregelen in 118 stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden.
Video: natuurherstel bij het Andersche Diep
In onderstaand filmpje ziet u hoe de familie Ubels werkt aan natuurherstel bij het Andersche Diep. Het Rijk werkt samen met de provincies en sectoren om de natuur sterker te maken en de hoeveelheid stikstof terug te dringen. Natuurherstel en -verbetering is één van de belangrijke oplossingen voor de stikstofproblematiek.
Video: werken aan robuust hoogveengebied in Fochteloërveen
Samen met terreinbeheerders wordt ook dit jaar gewerkt aan onder andere robuust hoogveengebied dat zichzelf op lange termijn in stand kan houden. Bij het Fochteloërveen moet het veengebied beter bestand worden gemaakt tegen bijvoorbeeld verdroging, door zwakke en lekkende kades te herstellen. Dit kon onder andere dankzij de regeling Versneld Natuurherstel, waarmee terreinbeheerders (financieel) worden ondersteund om natuur in Natura2000 gebieden te herstellen en te verbeteren.
Bij het Fochteloërveen moet het veengebied beter bestand worden gemaakt tegen bijvoorbeeld verdroging, door zwakke en lekkende kades te herstellen. Dit kon onder andere dankzij de regeling Versneld Natuurherstel, waarmee terreinbeheerders (financieel) worden ondersteund om natuur in Natura2000 gebieden te herstellen en te verbeteren.
